Từ ngàn xưa, trong lịch sử nhân loại, có rất nhiều vĩ nhân, nhà bác học trở nên tên tuổi nhờ việc tự học. Dân tộc Việt Nam cũng có nhiều gương tự học đỗ đạt cao như: Trạng nguyên Nguyễn Quan Quang – Trạng nguyên đầu tiên, Nguyễn Hiền – Trạng nguyên nhỏ tuổi nhất, Mạc Đĩnh Chi – Lưỡng quốc Trạng nguyên của nước Đại Việt ta.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng ngời về tự học. Qua rất nhiều câu chuyện kể về Bác Hồ, từ việc tự học ngoại ngữ, học làm báo, nghiên cứu về khoa học chính trị, tìm đường cứu nước, cứu dân đã cho thấy một năng lực tự học phi thường của Bác. Người đã từng tự học, vừa lao động để kiếm sống, Người biết và sử dụng thông thạo nhiều ngoại ngữ mà không qua một con đường đào tạo chính quy nào. Trong tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục, tự học và học tập suốt đời là một luận điểm quan trọng và xuyên suốt. Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (1947), khi nói về cách học tập, Người viết: “Lấy tự học làm cốt”. Người luôn luôn nhắc nhở đồng chí của mình và thế hệ trẻ phải nỗ lực học và tự học. Người ân cần dạy bảo: “Học hỏi là một việc phải làm suốt đời; suốt đời phải gắn liền lý luận với thực tế; không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, biết hết rồi; thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân loại”.
Ngày nay, trong bối cảnh toàn cầu hóa, thế giới đã và đang tiến vào “Kỷ nguyên số” thì học tập càng có vai trò quan trọng, vừa là quyền cơ bản của con người, vừa là chìa khóa của sự thành công, vừa là một nhu cầu cấp bách đối với mỗi cá nhân để có thể thích nghi với những thay đổi nhanh chóng và khẳng định giá trị nhân văn trong một thế giới toàn cầu hóa. Với sự tiến bộ vượt bậc của chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục và các lĩnh vực khác của đời sống xã hội, chúng ta có tri thức từ nhiều quốc gia, từ nhiều thời đại khác nhau chỉ sau vài thao tác đơn giản trên các phương tiện thông minh của cá nhân. Có rất nhiều diễn đàn tri thức bổ ích được lập ra cho từng lĩnh vực, từng lứa tuổi và nghề nghiệp khác nhau.
Việc chuyển đổi số đã tạo cơ hội cho tất cả mọi người, ngoài các cách học tập truyền thống, nay có thêm sự lựa chọn mới rất hiện đại và hiệu quả đó là học tập trên hệ thống giáo dục số, tri thức số. Sự tiến bộ của khoa học và công nghệ đã thực sự là cơ hội lớn để cho mọi người cùng học tập trong một kho tàng tri thức mở của nhân loại cung cấp cho mỗi người cơ hội tự học và con đường để hướng tới thành công.
Nói về sự học tập, có nhiều phương pháp để mọi người có thể học tập đó là học ở nhà trường; học ở các lớp đào tạo, bồi dưỡng; học trong sách vở; học ở nhân dân, bạn bè, đồng chí, đồng nghiệp; học trên các nền tảng số. Tuy vậy dù ở phương pháp nào thì việc tự học của bản thân mỗi người vẫn là yếu tố quyết định.
Tự học hiểu đơn giản là quá trình chủ động tìm hiểu, chủ động tìm tòi, nghiên cứu các kiến thức hay những kinh nghiệm trong cuộc sống thông qua các hoạt động cá nhân của bản thân. Năng lực tự học hay kỹ năng tự học là hệ thống những thao tác đảm bảo cá nhân có thể tự học một cách hiệu quả và phù hợp với bản thân mình nhất. Lợi ích của việc tự học là: “Cập nhật kiến thức liên tục và phát triển kỹ năng; cải thiện và nâng cao hiệu suất công việc, học tập; khám phá, phát huy năng lực của bản thân”. Ý nghĩa của việc tự học là giúp con người có thể nâng cao tri thức một cách chủ động, toàn diện. Tự học giúp con người ghi nhớ một cách lâu hơn do có sự chuẩn bị, tìm tòi và ôn tập lại các kiến thức ấy. Tự học còn giúp việc vận dụng những kiến thức vào thực tế đi cùng các kỹ năng thực tiễn để làm những việc có ích và thiết thực. Không những thế, tự học còn giúp mỗi người rèn luyện được tính độc lập, kiên trì khi không ngừng tự nghiên cứu. Từ việc tự học, mỗi cá nhân sẽ năng động, sáng tạo hơn, không quá ỷ lại, phụ thuộc vào người khác và những tư duy lối mòn, từ đó biết cải thiện để tự hoàn thiện bản thân.
Trong quá trình đổi mới đất nước, Đảng ta đã coi “Giáo dục đào tạo cùng với khoa học, công nghệ là quốc sách hàng đầu”. Chủ trương này đã tạo môi trường học tập rộng rãi, đầu tư cho giáo dục ngày càng được tăng cường. Tinh thần “Học thì ấm vào thân, học để xoá nghèo, học để làm giàu, học bằng mọi hình thức, học ở mọi nơi, học để phát triển bền vững” đã thực sự lan rộng, tạo nên xã hội học tập ở Việt Nam. Qua báo chí, chúng ta thấy những năm vừa qua, có rất nhiều học sinh nhờ tự học online trên nền tảng số, kết hợp với học ở nhà trường mà đỗ thủ khoa kỳ thi trung học phổ thông và đỗ đầu nhiều trường đại học. Nhiều cá nhân người lao động nhờ tự học mà trở thành những doanh nhân thành đạt, chủ trang trại, hộ gia đình kinh doanh giỏi, đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Vì vậy, học tập suốt đời với chủ đề “nâng cao năng lực tự học trong kỷ nguyên số” năm 2023 với hình thức, nội dung thiết thực; gắn việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan với việc thực hiện “Đề án xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030 theo Quyết định số 1373/QĐ-TTg ngày 30/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ”. Theo đó, cần tập trung đẩy mạnh và đổi mới các hoạt động thông tin, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, cổng thông tin điện tử của trường, các trang mạng xã hội (facebook, youtube, zalo,…) về tầm quan trọng và vai trò của chuyển đổi số trong việc cung ứng cơ hội học tập suốt đời cho mọi người. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong tổ chức các hoạt động dạy, học và các hoạt động thư viện trường… trong đó lồng ghép, giới thiệu các nội dung học tập, các bài học và học liệu phù hợp với từng nhóm đối tượng học sinh thông qua các phần mềm trực tuyến; thành lập các câu lạc bộ, diễn đàn, cuộc thi trực tuyến… nhằm tạo điều kiện để học sinh được tham gia các hoạt động học tập, giao lưu lành mạnh, bổ ích.
Công dân học tập; từng cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh của trường chủ động học tập nâng cao trình độ tin học, ngoại ngữ, nâng cao kỹ năng ứng dụng, khai thác công nghệ thông tin, ứng dụng số vào thực tế trong công tác có hiệu quả, mỗi người biết áp dụng khoa học kỹ thuật để tự tạo cho bản thân mình cơ hội học tập tốt hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Thi đua: “Dạy tốt, học tốt” và các phong trào thi đua, các cuộc vận động khác ở trong trường học; phối hợp với trung tâm học tập cộng đồng xã để tổ chức việc học tập suốt đời cho học sinh khó khăn tại địa phương.
Thầy cô giáo phải là những người tiên phong trở thành công dân số, là tấm gương về tự học, nâng cao năng lực chuyên môn, ứng dụng thành thạo các giáo án số, bài tập số, chủ động hướng dẫn học sinh làm quen, biết khai thác, ứng dụng thiết bị số vào quá trình học tập.
Các em học sinh tự giác thi đua học tập, rèn luyện đạo đức để trở thành người công dân có ích cho xã hội. Giai đoạn học phổ thông, đặc biệt là cấp tiểu học là giai đoạn các em hình thành các kiến thức và kĩ năng cơ bản đầu đời, đặt nền móng vững chắc cho sự học suốt đời. Các em tận dụng mọi thời gian, mọi cơ hội, mọi điều kiện có được như sự giúp đỡ của thầy cô, bạn bè, thư viện; sự hỗ trợ của các phương tiện thông tin đại chúng, các nền tảng số, mạng internet để không ngừng tự học tập thật tốt, kết hợp học tại trường với tự học trên các nền tảng onlie. Biết vận dụng kiến thức đã học tập vào thực tiễn cuộc sống, tự giác tu dưỡng, rèn luyện, học tập, nắm vững các kiến thức cơ bản về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, kiến thức tin học, ngoại ngữ, pháp luật, đạo đức, kỹ năng sống… tạo nền tảng vững chắc để trở thành người “Công dân số” thích ứng với cuộc sống hiện tại và tương lai, giúp ích cho gia đình, xã hội, đóng góp công sức cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Hiếu học là một truyền thống tốt đẹp mà từ bao đời nay ông cha ta đã truyền lại cho con cháu. Không chăm chỉ học tập sẽ đi ngược lại với truyền thống đạo lý tốt đẹp đó. Khi xã hội ngày càng phát triển, khoa học kỹ thuật càng tiên tiến, sự đòi hỏi của xã hội ngày càng tăng, nếu không học không thể làm việc được, không theo kịp bước tiến của thời đại. Đến lúc đó chúng ta sẽ trở thành những người lạc hậu trước xã hội, cộng đồng.
Sống trong thời đại mới, để đáp ứng sự nghiệp “Công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước”, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì mỗi học sinh phải lấp đầy hành trang của mình bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu, phải thực sự là chủ nhân của đất nước.
“Học tập suốt đời là chìa khóa của sự thành công”.